Jesteś konformistą czy stać cię na własne decyzję? Większość, ludzi jak przysłowiowe stado baranów poddaje się presji tłumu czy jednego przywódcy.
Sama definicja konformizmu jest dość prosta. To - ulegający wpływom (łac. conformo – nadaję kształt) – w psychologii społecznej to zmiana zachowania na skutek rzeczywistego, bądź wyobrażonego wpływu innych ludzi. Podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i normom postępowania obowiązującym w danej grupie społecznej. W tym rozumieniu jest to zmiana związana z faktem, że członek grupy miał początkowo inne zdanie czy inaczej się zachowywał niż grupa, a następnie je zmienił w kierunku zgodnym z oczekiwaniami grupy.
O zachowaniach konformistycznych pisze w książce "Rozum na manowcach" Stuart Sutherland, który odróżnia mądre podporządkowywanie się normom od tych, które są niedorzeczne. Wiadomo, że przechodzenie na zielonym świetle czy przestrzeganie zasad ruchu drogowego ma swoje uzasadnienie. Gorzej jednak, gdy robimy coś pod presją grupy, wcale nie będąc przekonanym o słuszności wyboru.
Sutherland powołuje się badania Salomona Asha, który robił eksperyment dotyczący długości linii. Badanemu pokazywano kartkę z namalowaną linią. Potem pokazywano kartkę z trzema liniami i trzeba było wybrać tę właściwą, widzianą wcześniej. Pozostali uczestnicy (pomocnicy Asha) pokazywali błędną odpowiedź. Badani, w większości przypadków – aż trzy czwarte osób! - wskazywało wbrew sobie fałszywą odpowiedź, choć wiedzieli, że jest błędna!
Badania Asha potwierdziły fakt, że wolimy dostosować się do zachowań innych, choć wiemy, że są niesłuszne. Boimy się własnych poglądów i tylko niewiele osób ma odwagę iść własną drogą.
Jako główne powody takich zachowań podaje się:
1. Lęk przed odrzuceniem. Ludzie boją się ośmieszenia, odrzucenia i "wyjścia przed szereg", dlatego dostosowują się do zachowań innych w grupie. Inaczej przeżywają lęk przed tym, że nie będą akceptowani w grupie.
2. Pragnienie posiadania racji. W niektórych sytuacjach ludzie nie wiedzą jakie zachowania są słuszne. Naśladują więc innych, przyjmując, że skoro ktoś postępuje w dany sposób, to znaczy, że tak należy zrobić. Na przykład: skoro wszyscy stoją przed przejazdem kolejowym, mimo że nic nie jedzie, to znaczy, że należy stać z jakiegoś powodu .
Zobaczcie ten genialny film, który obrazuje podobną sytuację:
Sutherland nie ukrywa, że konformizm wynika z naszych słabości. Jak widać świetnie wykorzystują go politycy, sekciarze czy inni charyzmatyczni przywódcy, którzy potrafią nakłonić ludzi do robienia rzeczy nawet wbrew ich interesom. Dlatego Sutherland apeluje:
1. Zastanów się, czy robisz coś, tylko dlatego, że robią go inni? Czy jest to jednak w twoim interesie?
2. Nie daj się porwać tłumowi do czynów, których sam byś nie popełnił!
3. Nie sugeruj się niczyją radą czy opinią, chyba, że ta osoba jest ekspertem. Ale pamiętaj, że eksperci też się mylą!
