Dom w Wandlitz, niewielkiej miejscowości położonej 25 kilometrów na północ od Berlina – po decyzji sądu - ma teraz trafić do żydowskiej organizacji Jewish Claims Conference (JCC) działającej na rzecz odszkodowań ocalałych z Holocaustu i spadkobierców ofiar.
Spór o dom trwał od wielu lat. Jego historia sięga jeszcze lat 30. ub. w. W 1932 r. majątek zakupiły dwie Żydówki - Alice Donat i jej przyjaciółka Helene Lindenbaum. Prowadziły w nim dom dziecka dla dzieci żydowskich. Kiedy w Niemczech naziści doszli do władzy, zmusili właścicielki do sprzedaży nieruchomości. One same trafiły do obozu koncentracyjnego. Nie przeżyły wojny. Zginęły w 1943 i 1944 roku w Auschwitz.
Nowym właścicielem posiadłości w 1939 roku został berliński przedsiębiorca - Felix Moegelin, producent tekstyliów. Umowa sprzedaży została ostemplowana swastyką z napisem obok „Heil Hitler”. Kupił ją od pośrednika nieruchomości i przekazał swoim potomkom, którzy wciąż w nim zamieszkują. To 85-letnia dziś kobieta (wnuczka Moegelina) i jej 61-letni syn.
85-latka powiedziała w wywiadzie dla lokalnych mediów, że mieszka w tym domu od kilku pokoleń. W 1993 roku otrzymała ten dom w prezencie od swojej matki, którą się opiekowała aż do jej śmierci. Dwa lata później darowała część nieruchomości swojemu synowi.
Obydwoje złożyli apelacje od wyroku. Sąd uznał je teraz za bezzasadną. Po zjednoczeniu Niemiec rząd federalny uchwalił „Ustawę o uregulowaniu nierozwiązanych kwestii majątkowych” w celu wyjaśnienia kwestii odszkodowania za straty majątkowe poniesione podczas II wojny światowej oraz kwestii dziedziczenia prawnego. W przypadkach, w których ofiary nie były w stanie dochodzić roszczeń, JCC zostało wyznaczone jako następca prawny nieruchomości w Wandlitz.
- Przeniesienie własności na następcę prawnego pierwotnego właściciela jest zgodne z prawem – orzekł sąd.
JCC stwierdziło, że organizacja zaoferowała powódce dożywotnie prawo do mieszkania w domu. „Ta oferta została odrzucona przez rodzinę Lieske” – napisano w pisemnym komunikacie.
Stowarzyszenie Jewish Claims Conference powstało w Nowym Jorku w 1951 roku i reprezentuje roszczenia odszkodowawcze składane przez żydowskie ofiary nazistów i ocalałych z Holokaustu. W 1952 r. Republika Federalna uznała je za partnera negocjacyjnego w sprawie wypłat odszkodowań i roszczeń restytucyjnych.
„W 2024 r. Claims Conference rozdysponuje około 535 milionów dolarów bezpośrednich odszkodowań dla ponad 115 000 ocalałych w 84 krajach i przeznaczy około 888 milionów dolarów w formie dotacji dla ponad 300 agencji pomocy społecznej na całym świecie, które świadczą kluczowe usługi dla ocalałych z Holokaustu, takie jak opieka domowa, żywność i leki” – czytamy na stronie stowarzyszenia (www.claimscon.org)
Ponad 34 lata po zjednoczeniu Niemiec w Brandenburgii zostały rozpatrzone już prawie wszystkie sprawy repatriacyjne i odszkodowawcze, które związane są z naprawieniem strat majątkowych spowodowanych prześladowaniami w czasach nazistowskich. Ta z Wandlitz jest prawdopodobnie jedną z ostatnich.
Prawnik rodziny, która przegrała ten proces powiedział na łamach „Spiegla”, że czekają na pisemne uzasadnienie wyroku. Podkreślił jednocześnie, że mają jeszcze możliwość złożenia skargi konstytucyjnej.
61-letni Thomas Lieske powiedział w rozmowie z dziennikarzem portalu thejc.com, że uważa „że niesprawiedliwe jest obwinianie jego i jego matki o coś, w czym żadne z nich nie miało udziału. Urodziłem się w 1964 roku, więc wychowaliśmy się jako obywatele Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Po prostu nic nie wiedzieliśmy o tych wszystkich rzeczach, na przykład o tym, że naziści konfiskują żydowskie mienie”.
Źródło:
https://www.spiegel.de/panorama/wandlitz-bei-berlin-familie-verliert-ihr-in-der-nazizeit-gekauftes-grundstueck-a-062529c0-029b-41cd-9fab-6492d57b1ec0
https://www.claimscon.org/about/
https://www.tagesschau.de/inland/regional/brandenburg/rbb-bundesverwaltungsgericht-in-leipzig-entscheidet-ueber-rueckgabe-von-grundstueck-in-wandlitz-100.html
https://www.thejc.com/news/world/german-family-fear-eviction-from-home-forcibly-bought-from-jews-in-1939-px1vrfcp
https://www.thejc.com/news/world/german-family-fear-eviction-from-home-forcibly-bought-from-jews-in-1939-px1vrfcp
