Pierwsza była koszykówka. Wymyślił ją w 1891 roku dr James Naismith. On sam był czynnym zawodnikiem. Występował w 1892 roku w jednej drużynie z Williamem Morganem, młodszym od siebie o kilka lat. Był pełen uznania dla kolegi z zespołu, który brylował na boisku.
A William w tym czasie ciągle się zastanawiał, co mogłoby zastąpić koszykówkę, żeby było to atrakcyjne, ale bez potrzeby ciągłego biegania od kosza do kosza. Bo to było dla wielu męczące. Przyszły twórca siatkówki miał świadomość, że koszykówka nie jest dla każdego. Wymagała sporej kondycji, sił i umiejętności rzutowych. Była to także gra kontaktowa. Nie każdemu to odpowiadało.
Morgan zaczął kombinować. Wymyślił połączenie tenisa bez rakiet, badmintona i baseballa bez pałki.
Na wysokości 198 cm powiesił siatkę, wyznaczył plac o wymiarach 9 m na 18 m i kazał uczniom (był nauczycielem WF w Holyoke w stanie Massachusetts-kz) tak długo przebijać piłkę na stronę przeciwnika aż ta dotknie ziemi. Odbijać można było do woli. Początkowo w grze brało udział po pięciu zawodników w każdej z drużyn.
Pierwsze próby nie wzbudziły entuzjazmu wśród grających. Nic dziwnego, do gry używano piłki do koszykówki. Była zbyt duża i zbyt ciężka. Morgan wymyślił inną piłkę. Ta była z kolei za lekka. Dopiero trzecia – o wadze 300 g okazała się idealna do gry.
„Mintonette” – bo tak nazwał tę dyscyplinę okazała się sportem, który stał się konkurencyjnym dla koszykówki. Mogli grać w nią uczniowie, którzy nie byli aż tak sprawni jak ich koledzy, nie musieli biegać, a frajda z gry była niesamowita. Była to też gra, w której mogli uczestniczyć także starsi i o gorszej kondycji.
Wkrótce Morgan wymyślił podstawowe zasady gry. Pierwsza i najważniejsza ograniczyła liczbę odbić do trzech. Podniesiono też siatkę do wysokości 213 cm (w 1912 roku do 218 cm). W 1917 roku siatkę zawieszano już na wysokości 244 cm (dziś 243 cm)
W 1900 roku siatkówka dotarła do Kanady, a w 1905 roku na Kubę, stając się pierwszym krajem poza Ameryką Północną, gdzie grano w tę dyscyplinę. Pomysł Morgana na rekreacyjna początkowo grę przyjął się. Po dwudziestu latach popularyzacji tego sportu, w USA uprawiało siatkówkę już ponad 200 tysięcy osób.
Nazwa „mintonette” nie przyjęła się. Podczas jednej z gier, obecny na sali profesor Alfred T. Halsted zauważył, że głównym celem nowego sportu jest odbicie piłki nim dotknie ona ziemi (z ang. “volley”), dlatego bardziej trafną nazwą byłoby “volleyball”. Morgan zgodził się z sugestią profesora i zmienił nazwę na taką, której używamy do dziś.
A jaką datę można przyjąć za narodziny siatkówki? O tym można przeczytać na stronie volleyhall.org:
„Międzynarodowa Galeria Sław Siatkówki (IVHF) przeprowadziła szczegółowe dochodzenie, aby poznać prawdę o początkach siatkówki. Poprzez wyczerpujące przeszukanie archiwów, obejmujące artykuły prasowe, zbiory instytucjonalne i korespondencję, IVHF zainicjowało wysiłki mające na celu pogodzenie rozbieżności w zapisach historycznych, co doprowadziło do znaczących rewelacji dotyczących harmonogramu początków siatkówki. Dokumenty wskazują, że pobyt Williama Morgana w Auburn w stanie Maine YMCA trwał do sierpnia 1895 roku. Dodatkowo Morgan rozpoczął swoje nowe stanowisko dyrektora fizycznego w Holyoke YMCA dopiero 30 sierpnia 1895 roku. Własne relacje Morgana dotyczące powstania siatkówki konsekwentnie wskazują na rok 1895. Możemy zatem wywnioskować, że prawdopodobnie w grudniu 1895 r. sport siatkówki (Mintonette) zaczął nabierać kształtu, jak się powszechnie uważa, ponieważ powstał zimą”.
Zatem w tym roku minie 129 lat od powstania siatkówki, która dotarła wkrótce także do Europy – najpierw do Francji. A to dzięki amerykańskim żołnierzom, którzy chętnie w nią grywali, a ich europejscy sojusznicy podpatrywali, podpytywali i sami próbowali swoich sił w przebijaniu piłki.
Pierwszy turniej międzynarodowy rozegrany został w 1913 roku w Manilii z udziałem Japonii, Chin i Filipin.
Do naszego kraju piłka siatkowa dotarła ok. 1919 roku, nazywana najczęściej dłoniówką lub latającą piłką
Wtedy odbył się w Warszawie pierwszy pokazowy mecz. Rok później w Łodzi rozegrano turniej drużyn młodzieżowych. W popularyzacji tej dyscypliny ogromną rolę odegrały związki YMCA (Young Men’s Christian Associaton).
W latach 20. XX wieku wprowadzono specjalizację pozycji graczy. Pojawiły się role atakujących, rozgrywających i obrońców. W 1929 w Warszawie rozegrano pierwsze mistrzostwa Polski – w rywalizacji kobiet zwyciężył AZS Warszawa, a wśród mężczyzn YMCA Łódź.
Do 1935 roku mecze w naszym kraju były rozgrywane na zewnętrznych boiskach z nawierzchnią taką jak na tenisowych kortach.
Po wojnie, w 1947 roku powołano do życia Międzynarodową Federację Piłki Siatkowej (FIVB). Jej pierwszym prezesem został Paul Libaud. Jednym z jego zastępców został Polak, Zygmunt Nowak. Wśród założycieli FIVB było 14 krajów – Belgia, Brazylia, Czechosłowacja, Egipt, Francja, Holandia, Jugosławia, Polska, Portugalia, Rumunia, Urugwaj, Stany Zjednoczone, Węgry i Włochy.
W 1949 roku rozegrane zostały pierwsze mistrzostwa świata mężczyzn, a w 1952 - kobiet. W turnieju męskim wygrał ZSRR przed Czechosłowacją i Bułgarią (Polska była piąta), a w kobiecym ZSRR przed Czechosłowacją i Polską.
W 1964 roku siatkówka zadebiutowała jako dyscyplina olimpijska na igrzyskach w Tokio. Do dzisiaj jest jedną z najbardziej popularnych i widowiskowych dyscyplin, a nasi siatkarze należą do światowej czołówki.
Siatkówka – zasady gry w pigułce:
1900 r. - mecz wygrywała drużyna, która jako pierwsza wygrała dwa sety, kończące się na 20 punktach
1912 r. – ustalono rotacje zawodników podczas meczu
1917 r. - ustalono, że każda drużyna ma liczyć 6 zawodników. Każdy set kończył się przy piętnastu punktach, a mecz wygrywała drużyna, która jako pierwsza zwyciężyła w dwóch z trzech setów.
1920 r. - w USA obowiązywały różne przepisy gry w zależności od stanu np.: gra na cztery
odbicia, gra siedmiu na siedmiu
1921 r. - piłka siatkowa została wprowadzona do programów wychowania fizycznego w szkołach w Polsce
1925 r. – ustalono, że do wygrania seta trzeba osiągnąć dwa punkty przewagi.
1928 r. - przełomem w historii siatkówki było wymyślenie przez zawodników z Czechosłowacji bloku
1947r. - odbyły się pierwsze mistrzostwa świata, podczas których wprowadzono linię ataku z trzema zawodnikami
1964 r. – została wprowadzona reguła, że zawodnik blokujący może dotknąć piłki dwa razy
1964 r. - wprowadzono antenki w celu ograniczenia miejsca przelotu piłki nad siatką
1970 r. – zaczęto stosować w piątym secie tie- break
1988 r. – powstała Liga Światowa, międzynarodowe rozgrywki w piłce siatkowej mężczyzn organizowane co roku
1990 r. - ustalono, że tie-break musi skończyć się co najmniej dwoma punktami przewagi
1993 r. - Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej zmieniła system punktowania – drużyny zdobywają punkt po każdej akcji, niezależnie od tego, kto zagrywa, wydłużyła set z 15 do 25 punktów przy minimum 2 punktach różnicy – oprócz tie-breaka, czyli piątego seta, w którym gra się do 15 punktów
1997 r. -Wprowadzono nowy system zdobywania punktów: każda akcja to jeden punkt, mecz gra się maksymalnie pięć setów, przy czym każdy z wyjątkiem tie-breaku kończy się 25 zdobytymi punktami.
2008 r. - przyśpieszono procedurę zmiany graczy, zwiększono liczbę zawodników libero do dwóch, oraz liczbę graczy, którzy mogą być wpisani do meczowego protokołu – maksymalnie 12 lub 14
Źródło:
https://historiasportu.info/2024/02/09/miala-byc-sportem-dla-slabszych-historia-siatkowki/
https://mccmedale.pl/siatkowka-to-warto-wiedziec/
https://prezi.com/p/_4ga_7zcveuj/historia-siatkowki/
